Laurens van der Zee -- Dichter

Aan de jaarlijkse beeldende kunstroute Veldwerk heb ik in de afgelopen jaren als dichter meegedaan met de projecten De Vliegende Hollander (met Mirjam Janse en Gerrit de Vries), De Kat-cacteeencyclus, en De Zee als dichter (Zie projectbeschrijvingen in het menu INSTALLATIES).

Veldwerk Expo 2008 (www.veldwerkexpo.nl) had als thema "Land Verkenners" en liep van 6 september t/m 5 oktober '08. De artistieke leiding van Veldwerk lag weer bij beeldend kunstenaarJoke Konijn. In lijn met het thema kwam ik met de tekstinstallatie Taal in Zicht. De locatie was een stal in de boerderij langs de toegangsweg naar de polder.

Hieronder de toelichting bij het project:

Taal in zicht

Landverkenners, dat zijn van die stoere lui die altijd op reis zijn, naar zo ongekend mogelijke verten. Maar aan zo'n reis gaat een andere ontdekkingsreis vooraf: De reis waarin we onze taal ontdekken, in bezit nemen, gebruiken om ooit "Land in zicht" te kunnen denken en roepen, maar ook "Ik kap er mee!" en "Dit is fraai!".

Vlag

Uit de verhalen van onze stoere voorvaderen weten we hoe het er toe ging als ergens land werd ontdekt: de baas van de expeditie plantte een vlag en zei plechtig dat ie dat land in bezit nam voor zichzelf of voor een bovenbaas zoals een koning of een paus. En hij gaf ook een naam aan dat land.

In bezit

Precies zo gaan we dat doen op Veldwerk 2008: Door een echte scheepsverrekijker tuurt de bezoeker naar het oneindige continent dat hij gaat ontdekken en veroveren: zijn taal. Uit de woorden die hij in het vizier krijgt kiest hij/zij er een uit. Vervolgens plant hij een Nederlandse vlag bij dat woord en verklaart plechtig, vooral plechtig, dat hij dat woord in bezit neemt, en hij noemt de reden waarom. Een handgedrukt bewijs van zijn ontdekking (gedrukt bij De Houtpers, Wageningen) mag ie meenemen, het origineel blijft met vlaggetje achter want anderen mogen het ook ontdekken - we gaan niet kinderachtig wezen! De plechtige verklaringen worden allemaal in een logboek vastgelegd, en zullen in de loop van het project worden gepubliceerd, onder meer op deze website.
Zo krijg je een weergave van de belangrijkste ontdekkingsreis die er is: vaste grond onder de voeten krijgen in je eigen taal. [Tot zover de toelichting die bij het project hing]

Foto's van voorbereiding, inrichting en opening.

Begin augustus: Proefopstelling bij de dichter thuis, dan nog op steeltjes die niet genoeg wiebelen. Een in Wormerveer gevestigde veertjesfabriek gaf niet thuis (ik wist ook nog niet wat ik wilde), dus toch maar zelf aan de techniek gegaan, geen straf voor mij. Het werden spiraalveren van zo'n zes windingen en boven en onder niets, zodat ik ze ter plekke op maat kon knippen. Een en al veer was te slap gebleken. Het draad is 0.9 mm dik.

Intussen groeide in mijn atelier de stapel belangrijke woorden. Getypt in Harlow Solid Italic (prachtig!), geprint, op foamboard geplakt en gesneden: veerman, openbaring, dood, weemoed, kleuterjuf, befkoning...Als dat geen ontdekkingswaardige woorden zijn, wat dan wel?

Op maandag 25 augustus heb ik met mijn trouwe assistente Ricky (van KunstkijkenMonnickendam en het theekoepeltje in Wageningen) in de stal in Oostknollendam de eerste inrichting gedaan. Terwijl de zwaluwen ons om de oren vlogen maakten we een piepschuimen bodem met profiel, spoten daarop purschuim, gooiden er stijfsel en zand overheen, prikten woorden op veertjes en dit geheel tenslotte in het landschap, ruim 200 keer. Hieronder foto's van het werk . Teksten waarin een aantal van die prachtwoorden voorkwamen heb ik geprint op doorzichtige vellen zodat het oude hout van de stalwand goed zichtbaar bleef.

De bezoekers, jong en oud, hebben actief meegedaan, een woord ontdekt, hun vlag er bij geplant en iets in het logboek geschreven. Het woord dichter heb ik zelf maar snel ingepikt, maar anderen mochten het ook ontdekken.

Niek Smaal van de Houtpers in Wageningen heeft mooie bewijskaartjes gemaakt, handgedrukt, die de mensen meekregen als ze een woord hadden ontdekt. Het lettertype is het robuuste Cheops in lood, in de meeste computers terug te vinden als Rockwell.

Op 6 september werd Veldwerk-Expo 2008 geopend, en kon het publiek kennis maken met Taal in Zicht. Tot mijn opluchting voelen jong en oud zich aangesproken, iedereen staat graag op deze speelse manier bij zijn taal stil. De mensen kijken echt door de kijker, planten echt een vlag met hun naam bij een woord, en beschrijven echt het logboek en de bewijskaartjes. Favoriet bleken de woorden STILTE en GOEDGLASWIJN.

De kunstenaars Mirjam Janse en Armand Haye. Armand neem Overkant plechtig in bezit.

Fientje plant haar vlag bij Zoon "omdat ik het kon lezen".

Gelijk op de eerste dag is Openbaring maar liefst twee keer in bezit genomen!