De Zee als Dichter

De Zee als Dichter - Schaalsmeerpolder september/oktober 2005

De Schaalsmeerpolder ligt bij Oostknollendam (NH). Namen als uit een Bommelboek, maar ze bestaan echt. Ik weet het, want ook aan de edities van deze openlucht-kunstroute in 2003 en 2004 had ik al als dichter meegedaan. De werkgroep Veldwerk van de Stichting Tengel organiseert hem, onder de artistieke leiding van beeldend kunstenaar Joke Konijn. Tegen zo’n enthousiasteling zeg je geen nee als je de eer hebt weer te worden gevraagd. Deze keer was het thema Stroming.

Stroming

Dichten is deels stromen, en verder ambacht en distantie. Dat kwam allemaal kijken bij deze kunstroute in het water en het gras van de polder, en in de met zorg verwaarloosde schuren van een boerderij (“Niets meer aan doen!”). Ik heb voor deze kunstroute een golvenmachine gemaakt, die door de bezoekers kon worden bediend door aan een handel te trekken. Onderdeel van het apparaat was een nepstrandje – compleet met allerlei troep – waarop de golven letters wierpen. Et voilá een gedicht!

Op een proefstrandje aan de Rijn bij mijn huis in Wageningen had ik het uitgeprobeerd. Ik heb toen genoten van (me vermijd in, verkneukeld over…) de grappige dingetjes die zogenaamd toevallig waren aangespoeld, zoals en beentje van een Barbypop, een Spaans etiket “Pesado” (“Zwaar”), een zeester, een speelgoedautootje. En natuurlijk de letters: blokjes van een Scrabblespel, maar vooral grote en kleine kunststofletters die ik helemaal in Canada voor dit doel had gekocht toen ik er toch even met mijn muziekgroep Folkcorn moest wezen. Met hulp van lasser Jeroen van Leeuwen is het apparaat gemaakt. Hoe het allemaal zo gekomen is vertelt onderstaand pamflet, dat in een flink formaat bij de golvenbak was opgehangen. En natuurlijk hingen mijn gedichten in de struiken aan de oever. Ook in het echt trad ik als dichter op, want op vaartochten van Natuurmonumenten door dit gebied reisden de deelnemende dichters, onder wie ik, mee. En in de Poelboerderij, een educatief centrum aan de rand van de polder, had Max Linsen een fotoverslag van de voorbereidingen gehangen met van de dichters een portret en een foto van hun handschrift. Echt niet uit te komen bij mij…

Het pamflet

De Zee als Dichter (naar Van Wijk)

In het tijdschrift De Water van januari 2005 schreef Wim van Wijk, redacteur van dit blad, een column onder d titel Water maakt kunst. Hij beschreef hoe de golven van de Nieuwe Merwede steeds weer nieuwe composities van takjes, schelpen en blaadjes op een strandje deponeren:

Als het daarna terugloopt, laat het water zijn eerste studie achter, die alle kenmerken van een woeste schilderstreek vertoont. Bij het hervinden van zijn evenwicht, gaat het water nog een paar keer op en neer, elke keer met minder kracht. Als het zich voor de laatste keer terugtrekt, is het kunstwerk af.

“Eens zien of golven ook dichten kunnen”, dacht ik, en ontwierp in het kader van de beeldende kunstroute Veldwerk 2005 (organisatie Stichting Tengel), die het thema Stroming kreeg, een handbediende branding die letters op een strandje spoelt. De installatie van betontriplex, staal, hout, zand, plastic letters, aanspoelsels en een net, werd eind september geplaatst in de vaart rond de Schaalsmeerpolder, aan het grasveld achter het huis van Joke Konijn (beeldend kunstenaar, organisatie Veldwerk). Een ruk aan de kruk en daar komt de golf! Soms blijven er dan wat letters hangen achter een Barbiebeen, een kam of een eindje touw, soms spoelt alles weer terug en dobberen de letters op elkaar als parende kikkers. PTRK, AAKI, TIW ICH KUYT, fraai is het niet (ik ben streng!) maar wie weet leert ie bij en wordt het nog eens wat met de zee als dichter…

Overigens, ook een Wolkers leest De Water, want zijn boekenweekgeschenk 2005, Zomerhitte, opent met:

Aan het strand vind je soms een door de vloed achtergelaten aantal voorwerpen dat zo perfect van compositie is dat je onwillekeurig opkijkt of je in de verte niet de schim van Kandinsky ziet wegschuifelen. Maar toen was De Water van januari 2005 al lang uit en correspondeerde ik met Van Wijk over de realisatie van mijn dichtapparaat.