Laurens van der Zee -- Dichter

In Arboretum De Dreijen in Wageningen is van 16 juni tot en met 29 juli 2007 de expositie "Een Lusthof voor Linnaeus" gehouden. Dit was een van de activiteiten in Nederland ter gelegenheid van het 300ste geboortejaar van Linnaeus, een Zweedse wetenschapper die veel van zijn werk op het gebied van plantensystematiek in Nederland heeft geschreven en gepubliceerd.
Zeven leden van het Platform Beroepskunstenaars Wageningen maakten voor deze gelegenheid een kunstwerk om Linnaeus te verbazen en vermaken.

Dichter

Als enige dichter in het gezelschap, heb ik tekstbanieren en een geluidslandschap gemaakt. De banieren bevatten teksten over onze waarneming van de natuur. Het geluidslandschap, dat elke dag bij grote zitbanken in het park weerklonk, was een mix van de namen die Linnaeus aan de planten heeft gegeven, omgevingsgeluiden en muziekimprovisaties.
De andere kunstenaars waren: Paul Dunki Jacobs, July Leesberg, Sharon Burggraaf, Janneke van Dijk, Birgit Pedersen en René van Corven.

Foto's : Leerlingen van De Vrijeschool zoeken de bron van het geluid; De geluidsbomen bij de zitbank; Laurens bouwt de techniek in in een struik; tuinpersoneel help de draden ingraven; Anneke Rot leidt de opnamen van het ad hoc Linnaeuskoortje van OBS de Tarthorst.

Hieronder de tekst die was opgesteld bij mijn kunstwerk Geluidslandschap. Na die tekst volgt een toelichting op de geluidstechniek.

ORDENING DOOR HET WOORD
Linnaeus schiep orde door het woord, ik hoop hem en het publiek te amuseren door het woord. We maken immers een Lusthof voor Linnaeus, een omgeving die hem verbazen zou als hij nu het kleine Arboretum binnenliep.
Mijn thema is het Woord als drager van betekenis en brenger van verwondering. In de pergola hangen tekstbanieren, bij de zitbanken klinkt een geluidslandschap.

GELUIDSLANDSCHAP
De natuur is om ons heen. Linnaeus en andere wetenschappers vóór hem en na hem, tot de dag van vandaag, praten erover in termen die wij, gewone mensen, niet verstaan. Toch gaat het ons aan: wij leven in en door de natuur, waar we ook zijn. In dit geluidslandschap laten stemmen van jong en oud de Latijnse namen klinken waarmee de natuur om ons heen door de eeuwen heen beschreven is. De achtergronden wisselen: De Wageningse markt, de Rijn en het Lexkesveer, het verkeer in de straten, zomaar een feest met een kampvuur, kortom het geluidslandschap, de soundscape, van mensen als wij op deze plaats, in deze tijd.

Concept en opnamen Laurens van der Zee
Geluidsmix Remco de Kluizenaar en Laurens van der Zee
Met technische adviezen door Karel Brouwer

Stemmen
Laurens van der Zee
Anneke Rot
Leerlingen van groep 5 en 8, OBS "De Tarthorst"
Leerlingen van groep 7/8, Vrijeschool "De Zwaneridder"
Dr. A.J.M. Leeuwenberg, oud wetenschappelijk hoofdmedewerker Plantensystematiek Wageningen UR: stellingen en herinneringen.

Muziek
Folkcorn: Nederlandse volksmuziek uit de 17e en 18e eeuw
Rivelli: Impro-explo-ensemble
Sikuri : traditionele Aymara-muziek uit de Andes. Eigen opname 1986/87
Laurens van der Zee: Fluitimprovisaties en diverse instrumenten

Tot zover de bordtekst bij de expositie. Hieronder nog een toelichting:

LATIJNSE NAMEN (naamgeving door Linnaeus en anderen)
Voorbeelden van reeksen die in het geluidslandschap zijn voorgelezen door schoolkinderen:

Achillea Millefolium, Achillea Ptarmica, Acorus Calamus, Actea Spicata, Adoxa Moschatellina, Armeria Maritima, Arnica Montana, Arrhenatherum Elatius, Macracanthus, Macrocarpus, Macrophyllus, Macrosiphon, Maculatus, Mahaleb, Majalis, Major, Majus, Majorana, ...

TECHNIEK (voor wie het weten wil)
Met het handzame digitale opnameapparaatje Roland Edirol R-09 heb ik opnames in WAV-kwaliteit gemaakt van bijvoorbeeld marktgeluiden, een feestje aan de Rijn, straatrumoer, en ook van mijn eigen muziekimprovisaties en van de schoolkinderen en de geïnterviewde oude bioloog. Eigen, oude, opnames op cassetterecorder van muzikanten op een feest van Aymara-indianen in de Andes (waar ik was voor mijn studie niet-westerse sociologie) heb ik via de Edirol digitaal gemaakt. De opnames heb ik met Cool Edit Pro verwerkt tot acht afzonderlijke geluidslandschapjes van ongeveer 15 minuten, elk met een eigen thema en sfeer. Deze zijn als mp3 achter elkaar gezet tot 2 uur geluid, dit geheel is tweemaal gekopieerd zodat er een cd met in totaal ruim 6 uur geluid tot stand kwam. Ik had 12 uur geluid nodig omdat de openingstijden van het park van 8 uur 's ochtends tot 8 uur ' s avonds waren, maar ik wist niet hoeveel mp3 speeltijd ik op een cd kon plaatsen en had geen tijd meer om hiermee te experimenteren. Een eenvoudige dvd-speler draaide de cd af en werd voordat de 6 uur om waren door een tijdklok even gestopt, waarna hij weer opnieuw begon als de stroom weer aanging. Zoiets werkt alleen met een echt eenvoudige dvd-speler! Door de timer werd hij aan het eind van de dag gestopt tot de volgende morgen om 8.00 uur. DVD-speler, versterker en timer zaten in een waterdichte kunststof kist (gekocht op een legerdump)). De stroom kwam van een verdeelpunt in het park ongeveer 100 meter verder, de kabel was zo hufterproof mogelijk in de grond ingegraven. De kist lag verborgen in een soort dichte struik, ik ben vergeten naar zijn naam te vragen. Vanuit de kist liepen luidsprekerdraden alweer zo hufterproof mogelijk onder de grond naar luidsprekers in bomen naast lange banken die aan weerszijden van een waterpartij stonden. Het geheel heeft door een wonder 6 weken lang perfect gefunctioneerd ook al is, vermoedelijk door een zwerver, tweemaal een luidsprekerdraad losgetrokken. Bovenstaande regels staan er nogal simpel, ja natuurlijk moet je het zo doen! Laten we het daar op houden en niet vertellen hoeveel peentjes ik heb gezweet... Zonder de hulp van bovenvermelde Remco en Karel had ik het niet gered.